De invoering van de Wet Zorg en Dwang (Wzd) roept bij veel zorgmedewerkers juridische vragen op en leidt tot ethische dilemma's. De belangstelling voor de Thematafel van 2 februari was dan ook groot. Als gastsprekers zaten Elleke Landeweer, ethiekonderzoeker UNO-UMCG en Brenda Frederiks, gezondheidsjurist aan tafel. Landeweer gaf inzage in het onderzoek Alternatieven voor een gesloten deur en Frederiks beantwoordde juridische vragen van de deelnemers.

Doel van deze Thematafel

Onderling werden ervaringen uitgewisseld over hoe we in de zorgpraktijk de Wet Zorg en Dwang (Wzd) invoeren:

• Waar lopen we moreel en praktisch gezien tegenaan bij het in implementeren van de Wzd?
• Met welke juridische aspecten hebben we te maken?
• Wat is er nodig om de uitvoering van de Wzd goed te implementeren?
• En uiteraard: wat zijn de alternatieven voor een gesloten deur?

Presentatie onderzoek Alternatieven voor een gesloten deur 

Elleke Landeweer, vertelde over de aanleiding, het doel de onderzoeksmethode en de bevindingen van het onderzoek naar Alternatieven voor een gesloten deur. De alternatieven die uit het onderzoek naar voren komen kunnen verdeeld worden in drie groepen: alternatieven die het opgesloten gevoel tegengaan, leefruimte vergrotende alternatieven en alternatieven ter vervanging van een gesloten deur.

Uit het onderzoek blijkt dat de betrokkenen zeker veel mogelijkheden tot alternatieven zien. Zorgtechnologie kan hierin een belangrijke rol spelen. Het inzetten van alternatieven die meer vrijheid bieden brengt hoe dan ook risico’s met zich mee, en geeft daarom ook onrust bij zorgmedewerkers. Het vergt een andere manier van denken, een cultuuromslag. Zorgmedewerkers hebben daarom bij het invoeren van deze alternatieven (morele) steun van bestuur en familie nodig. Het toepassen van alternatieven vereist daarnaast ook maatwerk.

Klik hier voor de presentatie van het onderzoek Alternatieven voor een gesloten deur

Vragenronde Brenda Frederiks, gezondheidsjurist

Een van de deelnemers stelde de volgende vraag: "Op een aantal afdelingen zijn de deuren van alle bewonerskamers overdag op slot als de bewoners niet op hun kamer zijn. Dat geeft bewoners rust. Ze zijn namelijk bang dat er ongemerkt spullen van hun kamer verdwijnen. Het probleem is dat bewoners vaak niet zelf hun kamerdeur van het slot kunnen doen en dus niet vrij in hun kamer kunnen komen. Hoe gaat de Wzd hiermee om?" Frederiks antwoordde dat de Wzd in dit geval eist dat, per bewoner bekeken en onderbouwd wordt of de deur van zijn of haar kamer daadwerkelijk op slot moet. Een andere vraag die werd gesteld: "Een bewoner werd verdacht van corona en werd daarom in quarantaine geplaatst, hoe hadden we volgens de Wzd moeten handelen?" Frederiks is hierover heel duidelijk: "Dit is een noodsituatie, een stappenplan hoeft op dat moment niet maar de zorgverantwoordelijke moet dit wel volgens de Wzd behandelen en melden aan is de Wzd-functionaris." Dit is slechts een kleine greep uit de diverse vragen die werden gesteld aan Frederiks, die alle vragen helder, concreet en vanuit juridisch perspectief beantwoordde.  Frederiks sloot de vragenronde af met de zin: "Ik begrijp heel goed dat de Wzd veel extra administratieve werkzaamheden en werkdruk met zich meebrengt. Alleen moeten we ons nu eenmaal allemaal aan de wet houden."

Uitwisselingen alternatieven

• Belevings- of binnentuinen

Is het aanbieden van een belevings- of binnentuin inderdaad een alternatief? Onderling wisselden de deelnemers hierover ervaringen uit. De tuinen worden gezien als een welkome aanvulling op het activiteitenaanbod en in dat opzicht kunnen ze bijdragen aan meer afleiding en rust. De sterke behoefte de zorginstelling te verlaten, die bij sommige bewoners speelt, nemen ze volgens de deelnemers niet weg.

• Zorgtechnologie

Deelnemers waren het erover eens dat met behulp van zorgtechniek een hoop winst geboekt kan worden op het gebied van aanpassingen die de Wzd verlangt. Frederiks gaf aan dat ook het gebruik van diverse zorgdomotica aan de Wzd getoetst dient te worden. Als tip verwees zij naar de handreiking Toezichthoudende domotica Vumc.

Klik hier voor de handreiking Toezichthoudende domotica Vumc

Top 3 veel gestelde vragen vanuit de praktijk

Achteraf vroegen we Brenda Frederiks om een top drie van meest gestelde vragen op het gebied van de Wzd samen te stellen. Hieronder haar reactie in willekeurige volgorde.

Datum en onderwerp volgende Thematafel

20 april 14.30 – 16.00 uur online via Teams. Onderwerp: Jeuk. Doelgroep: themagroepleden, verpleegkundigen en verzorgenden.  (Ben je verpleegkundige of verzorgende en wil je deelnemen aan de Thematafel van 20 april, stuur een email naar: UNO@umcg.nl).